صنایع - ادامه 2

بل :

 در دشتستان ، بَل به دو معنا به کار می رود . یکی نواری باریک در عرض تقریبی 10 تا 20 سانتیمتر متغییر که با دوختن آن نوار ، تک و برخی مصنوعات دیگر ساخته می شود . دیگر ظرفی است از برگ نخل که به آن می پردازیم .

 برای ساختن بَل ، از همان روش تَک ، استفاده می شود . تفاوت این دو در آن است که دایره ی بل را تنگ تر می سازند تا به صورت کیسه ای در آید . بلندی آن نیز بسته به نیاز بافنده است . چون کار بافتن تمام شد ، ته لوله  را می دوزند تا به شکل کیسه ای حصیری درآید . مهندس ابراهیم زمانی در قسمت هشتاد وسوم آشنایی با بنار می نویسد :

« بل  (bal ) : کیسه مانندی است که از برگ های نخل بافته می شود و ویژه حمل خرما و تنباکو است . ظرفیت هر " بل " نیم من هاشم خرما است که معادل حدود 35 کیلو گرم می شود .»

پس از آن که بل را از مواد مورد نظر پر کردند ، معمولا سر آن را با ریسمانی از لیف خرما و سوزن دلیل می دوختند تا نگهداری و  حمل آن راحت تر باشد .

بلوک :

بلوک baluk را نیز مانند بل می سازند اما برگ سبز نخل را در همان زمان چیدن ، می بافند  و پهنای نوار نیز کمتر است . بلوک کیسه ی کوچکی است که گنجایش تقریبی 2 تا 3 کیلو خارک یا رطب دارد . در دو سمت بالای بلوک ، بندی با نام « گوشه » (دسته ) قرار می دهند تا آن را به راحتی در دست بگیرند . برای ساخت بلوک ، زمانی کمتر از نیم ساعت لازم است به همین دلیل ، باغبانانی که با خود ظرفی به باغ نبرده اند ، فورا بلوکی می بافند تا بتوانند با خود رطب باغ را به خانه بیاورند . 

صنایع  -  ادامه  1

 مهندس ابراهیم زمانی در قسمت های 80 تا 84 آشنایی با بنار آب شیرین ، در مقاله ای با نام شیوه ی زندگی ساکنین بنار آب شیرین ، مطالبی مفصل ارائه دادند . وی در قسمت 84  در باره ی « تک » نوشتند : 

:   تک (tak )  : نوعی زیر انداز است حصیرمانند که از برگ های نخل بافته می شود  .

طرز تهیه : ترک و تک  مثل بل ساخته می شوند با این تفاوت که چند رشته ی بافته شده از برگ نخل را در کنار هم (به موازات همدیگر )قرارداده و به هم می دوزند ، البته نوعی تک نیز به صورت یک دست و گاهی نیز دایره ای بافته می شود .

در حاشیه ی سخنان مهندس زمانی ، ما نیز  در این بخش ، نگاهی مفصل تر به تک خواهیم داشت  :

تک : « ... مهم ترین محصول حصیری استان بوشهر که هم از لحاظ اقتصادی خود مصرفی دارای اهمیت ویژه ای می باشد و هم در گذشته در امارات خلیج فارس دارای بازار مناسبی بود ، نوعی فرش حصیری به نام «تک» است ».      نگاهی به بوشهر . ایرج افشار سیستانی . صفحه ی 743

برای ساختن « تک » tak   ، ابتدا برگ های نخل را آماده ، و آن را خشک می کنند . بعد از آن تمام برگ های آن که جفت جفت و به هم چسبیده  هستند را ، یکی یکی جدا کرده ، آنگاه دسته ای از برگ که مورد نیاز باشد و به اندازه  تشخیص داده شده را در گونی قرار داده و نم می زنند . بعد از آن که نرم شد ، به بافتن نواری از برگ نخل می پردازند که پهنای آن معمولا 20 سانتیمتر و طول آن به اندازه ی دلخواه است و به آن « بَل » می گویند . آنگاه با ریسمانی بافته شده از لیف خرما ، لبه های نوارهای حصیری را به هم می دوزند . برای این کار ،  ابتدا ریسمان را در سوزنی بلند و پهن که به جوالدوز معروف بود ، وارد می کردند . سپس نوک سوزن را در لبه ی حاشیه ی دو ردیف بَل که نزد هم قرار داده اند وارد کرده  و آنگاه می کشند تا ریسمان وارد شود و لبه ها را به هم بدوزد . این درحالی است که چون در لبه های بَل که برگ نخل پیچیده شده ، سوراخی پدید آمده و ریسمان از آن سوراخ می گذرد ،  هیچ جای بَل را سوزن سوراخ نمی کند . نوارها را به صورت دایره ای به هم می دوزند به گونه ای که « تک » ، در هنگام ساخته شدن ، به شکل لوله ی گشادی در می آید که کسی می تواند از درون آن عبور کند . آنگاه که کار دوختن و میزان بزرگی یا کوچکی حصیر ، تمام شد ، نوار  را در مسیر خلاف ریسمانی که دوخته شده ، به فاصله ی یک وجب ، خم کرده ، می شکنند و آن را می دوزند تا بخش های دوخته شده ، باز و گسسته نشود . در این موقع ، لوله ای بزرگ  حصیری در اختیار داریم . پس از آن ، بخشی از آن لوله را تا می زنند که به صورت دو لایه در آید . آنگاه در عرض که پهنای آن تقریبا یک متر است را می دوزند . پس از آن که دوخته شد ، مجدداً به فاصله ی تقریبی یک وجب ، دوختن تکرار می شود . سپس بین دو بخش دوخته شده که فاصله ای یک وجب دارند را با داس می برند . در این هنگام ، لوله از هم باز شده و به تکی با ابعاد تقریبی یک در دو متر تبدیل می شود . و دو ردیف دوخته شده نیز در دو سمت عرض تک قرار می گیرد و مانع از باز شدن بافته های آن می شود . در بنار ، از تک برای فرش برای نشستن  ، یا زیر فرش اصلی و یا فرشی برای زیر خرما و یا .....  استفاده می شود      .