گوهری درخاک

این مقاله حدود بیست سال پیش نوشته شده وازآن تاریخ تاکنون بنارتغییراتی کرده که منطبق بامطالب ارائه شده نیست .بااین همه برای  ثبت درحافظه ی تاریخ درج می گردد.

روددالکی مانندماربلندوبی آزاری درزیرآفتاب گرم دشتستان لمیده است. درجای جای ساحل آن، گزدان ِ گاه انبوه وبیشه زار، پدیداراست. درفاصله ی 18 کیلومتری غرب برازجان ودرحاشیه ی جنوبی گزدان"بنارآبشیرین"1، عرق ریزان به زندگی خودادامه می دهدوبیش از80 هزاراصله نخل، چون سربازانی مقاوم، دربرابرش صف آرایی کرده وخاک شوره زارش راباچترسایه گسترخود، دربیداد تیروآتش باری مرداد، سایه باران می کنند. بااین همه،"تش باد"های سوزانش،چهره هارامی گدازدوماسه های آتشینش، پای برهنه ی روستاییان رابریان می کند.دیوارهای ساخته ازخشت خامش، حکایت فقرراباهرتازه واردی درمیان می گذاردوسقف چوبین خانه هایش، بامراسم خاک ریزان ازمهمانان پذیرایی می کند.

بنارمردمی ساده دل، خون گرم،صمیمی ومهمان نواز داردکه ازنان شب می کاهند و ازهمسایه قرض می گیرندتاهرچه درتوان دارند، همان روز اول به پای مهمان بریزند .

بنارمثل عروسی درمیان پرده های سبزی ازدرختان گز، کـُنارونخل نشسته و"بنار سلیمانی"، "زیارت" و"صفی آباد"، سه روستایی هستندکه از سایرمکان ها به آن نزدیکترند. مسافری که به قصد بنار، روستای زیارت راپشت سرمی گذارد، هرگز راه راگم نمی کندچراکه راه آسفالت شده ای باانگشت سیاه وبلند ش همواره به بنار اشاره دارد .

شغل اصلی مردم ، کشاورزی بوده که گندم وجورابه روش سنتی ودیمی می کاشتند ولی به علت عدم بارش باران کافی وتوجه ی مسئولین درتهیه ی نیازهای  کشاورزان، امروزه عده ای انگشت شماری به کشت و زرع اقدام می ورزند.

درچندسال گذشته تقریباً سه پنجم اززمین های زراعی رانخل کاشته اندکه این کارنیزبه علل نبودآب کافی،پرداختن پول گزاف آب بها،عدم انجام زه کشی واقدامات دیگر، رضایت بخش نیست.

امروزه عده ای نه چندان اندک ازاهالی درشرکت نفت خارگ ویاشرکت حصیربافی خوشاب به کاراشتغال دارند وتعدادی دربازارهای برازجان دکانی برای خود دست وپاکرده اند. ازجمله شغل هایی که تنها یک نفربه آن می پردازد،پیرایشگری،چوپانی وگوخربانی2 است .پیرایشگری(د لـّاک3)ازجمله شغل هایی است که درمیان خانواده سلمانی ازپدربه فرزند به ارث می رسد.خانواده ی سلمانی درپایان هرسال،دستمزدِ یک سال خودرایکجا ازمحصولات کشاورزی یاپول دریافت می کند. چوپان نیزدرطول سال، درساعاتی معین گله رابه چراگاه سوق می دهد. گرچه شغل چوپانی راازلحاظ اجتماعی نمی پسندند، ولی هرچوپان درماه ، درآمدی معادل حقوق یک کارمند داردکه این نیزبه نسبت کم وزیاد شدن تعداد گوسفندان تغییرمی کند.

گوخربانی ازشغل های فصلی است . یعنی درموقع معینی ازسال یک نفر حاضرمی شودگاوان وخران روستارابه چراببردوحقوقش راماهیانه دریافت کند.

ازمیان انبوه درختان که دربنارمی روید،نخل وکـناراز اهمیت بیشتری برخوداراست.گزها وکنارها باقامتی بلندواستواربه شکل پراکنده، نگاهبانان سبزپوش مزارع هستنداما نخل سلطان سربداردرختان است.

پیش ازاین آب آشامیدنی مردم ازچاه تأمین می شدوصفت آبشیرین که پس ازبنارآمده ،برهمین نکته دلالت دارد ولی بیش ازده سال است که به علت شورشدن آب چاه ها، مردم ازآب انباراستفاده می کنند.

بنار با141 خانوارو876نفرجمعیت دارای یک دبستان،دومسجد ودوحسینیه است.دختران وپسران دبستانی دردونوبت جداگانه به تنها دبستان روستا رفته ودرس می خوانندودانش آموزان راهنمایی نیز برای ادامه ی تحصیل، به روستای زیارت می روند.

درماه های محرم ورمضان، حسینیه آبادی است ودربقیه ی روزهای سال جز برای مراسم فاتحه ومجالس ختم وهفته ی اموات،بسته می باشد.

"محمدترک" نام زیارتگاهی بین بناروصفی آباد است ومردم معتقدند

که وی غلام حضرت زین العابدین (ع)بوده وهنوز گاه وبی گاه، مردم به زیارت آن می شتابند تاساعاتی رادرجوارآن سپری کنند.

مراسم عروسی بسته به موقعیت اقتصادی هرشخص متفاوت است. گاهی درهنگام عروسی تمام مردم روستا دعوت می شوندوزمانی، خانواده ی داماد عده ای ازنزدیکان رادعوت می کنند.

درسوگواری ها معمولا ًهمه شرکت می کنند. آنهایی  که باخانواده ی سوگوارکدورتی دارند نیز به مجلس می آیند. مراسم سوگواری درحسینیه هابرگزار می شودوروزهای شنبه وسه شنبه تعطیل می شودواین دوروز رابرای این گونه مراسم بدیمن می دانند .

مردان روستا صبح روز عیدفطر، درحسینیه هاجمع می شوند. هرکه ازراه می رسد باتما می اشخاصی که قبلاً آمده اند، روبوسی می کندوتبریک می گوید واگردونفرروبوسی نکردند، یادست ندادند،دیگران پادرمیانی می کنند تااگرکدورتی دارند، آنان راآشتی دهند.کودکان هم لباس نومی پوشند ودرکوچه هاروانه شده ،  در ِ خانه هارامی کوبندوشیرینی، گندم برشته وتخمه می گیرند.

ازجمله برنامه های مذهبی ومعمول دربنار، شبیه خوانی است.این مراسم اگرچه دربسیاری از آبادی ها متروک ومهجور شده امادربنارهمچنان طرف داران خودرادارد.این برنامه که درماه های صفرورمضان هم برگزارمی شود، اوج آن درماه محرم است که واقعه ی کربلا دردهه ی اول ماه اجرا می گردد. ازجمله ی این مجالس می توان به تعزیه ی مسلم،طفلان مسلم،حر،علی اکبر،قاسم بن حسن،عباس وامام حسین علیهم السلام اشاره کرد. دراین مراسم عده ای که آن ها رااشقیا می نامند،بالباس های سرخ،به میدان می آیندوازسویی دیگر، اهلبیت امام(ع)واصحاب ایشان،قبل ازورود نوحه ای دسته جمعی می خوانندکه مضمون آن بیان وقایع مربوط به همان روزاست. تعزیه به صورت شعردرطومارهایی نوشته شده وتعزیه خوانان ازروی آن می خوانند. دربنار به شبیه خوان را"ملـّا" وبه کارگردان تعزیه "فهرست" می گویند. پس ازانجام مراسم شبیه خوانی ، ملایان به منزل شخصی که آن را"بانی4" می خوانند،رفته ولباس های خود راعوض کرده وناهار یاشام می خورند.

درزندگی روستایی آب نقش اساسی دارد ودلیل این گفته رامی توان ازروستاهای متعددی که درحاشیه ی رودها شکل گرفته اند، دانست. رودنیزهمیشه مهربان نیست وگاه گاه درزمستان هاخشمگین وکف برلب به روستاییان حمله ورمی شوداما ازآبیاری وغنای خاک زمین های حوزه ی آن که بگذریم، درتابستان ها حمامی می شودبرای مردم وغسّال خانه ای برای مردگان وعلاوه براین که منبع خوبی برای تهیه ماهی ست،هرروزنیز دختران جوان،مانندقارچ های متحرک، سینی ِ پرازلباس یا ظروف رابرسرگذاشته وبه ساحل آن می روند تالباس هارابشویند وظرف هارا چیت مال5 کنند. ازنکته های شنیدنی این که رودخانه همیشه مرزبین زمین های روستاهایی ست که رود،به طورطبیعی آنان راازهم جداکرده است ودرصورت طغیان وتغییربسترآب؛ بازهمچنان مرزاست گرچه زمینی گسترده می شودوزمینی دیگردامن فرامی چیند. پایان سخن این که ازسرگذشت این روستا،باورها،افسانه ها وآداب ورسوم آن می توان کتاب هانوشت حال آن که  بنار گوهری غبا رآلود درپسکوچه های فراموشی است.

محمدغلامی – بنار خرداد1370

________________________

1-        bonaar-e-aabshirin بنارآبشیرین روستایی دردشتستان که این وبلاک برای معرفی آن ساخته شده است .

2- گوخربان gowkharbaan = نگاهبان گاو وخر

3-دلاک dallaak = آرایشگر- سلمانی

4- بانیbaani = کسی که کارهای جانبی تعزیه ازجمله پذیرایی و پوشش لباس مخصوص هرنقش و...درمنزل اوانجام می گیرد .

5- چیتchit = ماسه ی نرم ساحل رود