کشاورزی   20

لاله بخش  دوم

در هنگامی که بوته های هندوانه کاشته شد ، چند روزی طول می دهد تا برگ ها بیرون بیایند . مهم ترین آفتی که در این مرحله دارد ، موش است که بوی تخم را تشخیص می دهد ، خاک های نرم را می شکافد و تخم هندوانه را می شکند و مغز آن را می خورد . به همین دلیل ، کشاورزان در این  مرحله ، برای از بین بردن موش ها ، مقداری تخم را به سم می آلایند و برای موش های صحرایی در چند جای لاله ( دراین جا مزرعه ی هندوانه )می گذارند .   ساقه ی هندوانه بسیار نازک و برگ آن فوق العاده  ترد است و توان شکافتن خاک را ندارد  . به همین دلیل ، دو برگ آن به هم چسبیده و هردو در کلاهک پوست تخم که سخت است ، از سمت بالا و نوک تیز پوست ، از خاک بیرون می آید و بعد از آن مسئولیت پوست تمام شده و می افتند و دو برگ لاله خودنمایی می کند . کشاورزان معتقدند که از همان ابتدا می توان آینده ی بوته را تشخیص داد به همین جهت در جامعه این ضرب المثل جریان دارد که " لاله ، دوبلگه ی دیاره ، گندم سرِ خووش » یعنی بوته ی هندوانه از زمانی که دوبرگ دارد قابل تشخیص و پیداست  که آینده ی آن چیست و گندم در ابتدای خوشه بستن . مهم ترین آفت برای این مرحله ی بوته ی هندوانه ، پرنده از جمله  گنجشک و چغول ( چکوک – چکاوک ) است که از پرندگان بومی است . این پرنده ، تک ساقه ی نرم بوته را از زیر برگ ، قیچی می کند و برگ ها را می خورد . اگر از یک چال ( چاله ) یک یا دو بوته نجات بیابند ، کافی است . به همین منظور ، کشاورز در هنگام ریختن تخم در چال ، تعدادی بیشتر می ریزد تا یکی دو تای آن از آسیب ها نجات بیابد . وقتی که لاله ها سبزشدند ، کشاورز چال های سبز نشده را دو باره از اول تخم می کارد که به این کا « واکال » ( دوباره کاری ) می گویند . او به این طریق ، حداکثر ظرفیت زمین را بوته ی هندوانه می کارد . چند روز بعد ، وقتی بوته ها اندکی بیشتر رشد کردند و به قول لاله کاران ، « خُلفِه » شدند ، کشاورز که دایم بر محصولش نظارت دارد ، اگر تشخیص داد که در برخی از چاله ها ، تعدادی بیش از دو بوته یا گاهی بیش از  سه بوته  سبز شده ، با آرامی و حوصله ی تمام ، ساقه ی بوته های ضعیف تر را می گیرد و طوری از خاک نرم بیرون می کشد که با ریشه بیرون بیاید و زمینه برای رشد و تقویت دیگر بوته ها فراهم گردد . به این کار ، « تـِنِک مَشت » می گویند . تِنِک (  تُنُک ) به معنای پراکنده و مَشت به مفهوم انبوه است . گاه ممکن است باران بهاری باعث سختی خاک های چاله شود و ساقه ی ظریف بوته ی هندوانه ، توان رشد کافی در چنان خاکی را نداشته باشد ، به همین علت ، کشاورز ، خاک یکی یکی چال ها را با نوک داس یا کاردی می خراشد به گونه ای که آسیبی به ساقه های درون چال نرسد . با این کار « اُهانه » می گفتند . اهانه به خاطر دقت و ظرافتی که دارد ، کار کودکان نیست . در این مرحله ، آفت های دیگری در کمین بوته های هندوانه است .